Duurzaamheid in de museumcollectie
Duurzaamheid is eigenlijk een vreemd woord: het gaat met name over lange duur, maar juist natuurlijke materialen zijn vaak niet lang bestendig tegen warmte, kou of vocht. Jonge ontwerpers experimenteren met diverse interpretaties van duurzaamheid en museumcollecties kunnen daarbij inspireren. Het Wereldmuseum in Leiden, Amsterdam en Rotterdam heeft een grote diversiteit aan kleding en mode in zijn collectie. In dit artikel lichten we 4 verhalen uit over duurzaamheid in onze museumcollectie.
Auteur: Daan van Dartel
Duurzaamheid: geschiedenis én de toekomst
Van 8 tot en met 12 oktober vindt de achtste editie plaats van de Dutch Sustainable Fashion week, met het thema Rediscover: Crafting the Future of Fashion. In verschillende steden wordt in deze week de mode verbonden aan duurzaamheid, circulariteit, ethiek en creativiteit. Je kunt denken dat een museale collectie met het thema van deze keer wellicht niet zoveel te maken heeft, omdat die vaak gaat over het verleden. Maar juist uit onze wereldwijde geschiedenis kunnen we veel voorbeelden halen van duurzame manieren om uit te drukken wie we zijn en tegelijkertijd te beschermen tegen zon en kou, regen en wind. Daaronder bevinden zich talloze voorbeelden van materialen en technieken die duurzaam zijn: lokaal geproduceerd en toegepast, steeds weer hergebruikt als geheel, of ontrafelt en opnieuw vormgegeven. Daarnaast heeft het museum recent ook stukken verzameld die dit onderwerp binnen de bredere collectie Nederland op de kaart zetten.
Bekijk hieronder 4x duurzaamheid in onze museumcollectie.
1. Natuurlijke materialen
De collectie van Wereldmuseum staat bol van natuurlijke materialen. Van talloze grassen, houtsoorten, steensoorten en plantonderdelen worden wereldwijd kledingstukken gemaakt die passen bij de plaats en ecologie van oorsprong.
Bijvoorbeeld deze regenjas van palmvezel, uit Japan. Dit soort regenjassen werden zoals onder andere door vissers gedragen. Het materiaal is gevlochten uit palmvezel (Jp. shuro 棕櫚), in plaats van rijststro (Jp. wara 藁), wat gebruikelijker was (voor gebruik op het land in elk geval). Palmvezel was beter van kwaliteit, licht in gewicht, maar duurder, ook omdat er naar verluidt minder mensen waren die dit (minder veel voorkomende) materiaal konden verwerken.
Japan, RV-1-1391-b: Regenjas (Jp. mino 蓑)
2. Ananasvezel
Soms worden ‘nieuwe’ materialen ‘ontdekt’ in de duurzame industrie, terwijl hun toepassing eeuwenoud is maar nog geen mondiale bekendheid geniet. Ananasvezel is daar een mooi voorbeeld van. Het onderstaande hemd is gemaakt van ananasvezel, piña, dat al sinds de 16e eeuw in de Filipijnen wordt geproduceerd. Het is een typisch Filipijns product. De vezels worden van de bladeren van de ananasplant gestript. Piñadraden worden gezien als de fijnste ter wereld.
Antieke mode van ananasvezel uit de Filipijnen (RV-566-6)
De ananasvezel top uit de collectie 2022 van modelabel Filip+Ina. De kamisa (blouse) zijn afgeleid van historische modetrends die een samensmelting waren van Europese en Aziatische vormen. Winstmarges vloeien terug naar de makers en hun gemeenschappen.
Hedendaagse mode van ananasvezel uit de Filipijnen ontworpen door Lenora Luisa Cabili (7291-3)
3. Hergebruik
Wat we veel tegenkomen in de mode-industrie is hergebruik van bestaande materialen. Ontwerpers halen overschotten aan collecties op bij grote modelabels, of ontrafelen stoffen en weven er nieuwe van. Soms worden materialen hergebruikt die niet perse voor de hand liggen.
Ontwerper Benjamin Benmoyal maakte uit een nostalgisch verlangen een unieke stof van VHS en audiocassetetapes. Andere stoffen die hij gebruikt zijn haute couture deadstock materialen, restpartijen. Voor de onderstaande cape verzamelde Benmoyal duizenden kilometers tape en stof via recyclestations en gesloten fabrieken. Zijn Marokkaanse oorsprong zien we terug in de vorm en de focus op drapering en in de streepmotieven die Amazigh vakmanschap en esthetiek tonen.
Cape van ontwerper Benjamin Benmoyal
4. Nieuwe Materialen
Designers van nu experimenteren volop met volledig nieuwe materialen die de planeet niet zullen belasten of zelfs kunnen helpen met het repareren van door de mens gemaakte schade. Mycelium, de ondergrondse wortelverbindingen van zwammen bijvoorbeeld, is een populair experimentatiemateriaal, of algen.
Scarlett Yang maakte een nieuw materiaal voor kleding van o.a. algen en cocons, dat bij hoge vochtigheid langzaamaan verdwijnt. De zeemeerminachtige jurk Temporal Skins is een statement voor de betekenis van duurzaamheid: zorg dat materialen niet lang de aarde blijven belasten, maar dat ze vanzelf oplossen.
Temporal Skins ontworpen door Scarlett Yang
Temporal Skins ontworpen door Scarlett Yang
